Pluralisme in de deugdethiek

[PVK]

Hallo allemaal,

momenteel ben ik bezig met de voorbereiding van mijn CE Filosofie. Het onderwerp is dit jaar (evenals vorig jaar) deugdethiek. We bestuderen dit aan de hand van het boek 'Deugdelijk Leven' van Paul van Tongeren. Nu heb ik naar aanleiding hiervan een vraag.

Eén van de gevaren voor normatieve disciplines is het pluralisme en het daaruit voortkomende relativisme, subjectivisme en wat dies meer zij. Van Tongeren stelt

in zijn werk dat deugdethiek zich op een bepaalde manier teweer kan stellen tegen pluralisme: hij noemt dit het 'radicaliseren van het pluralisme'. Ik begrijp echter niet goed wat hij hiermee bedoelt en dus begrijp ik niet hoe dit 'radicaliseren' van nut kan zijn bij het afweren van pluralisme.

Onderstaande samenvatting geeft goed weer welke informatie Van Tongeren over dit onderwerp geeft:

§2 Pluralisme en relativisme

Het pluralisme is een kenmerk van onze tijd. Het pluralisme houdt in: de overtuiging dat er onreduceerbaar vele en verschillende morele opvattingen bestaan. In onze tijd beseffen we meer dan ooit dat morele opvattingen historisch, cultureel, zelfs subcultureel bepaald zijn. Dit pluralisme ervaren we in de eerste plaats als bevrijdend: we zitten niet meer vast aan een bepaalde moraal, maar we kunnen zelf kiezen. De keerzijde van die vrijheid is dat je niet alleen kunt, maar zelfs moet kiezen. Bovendien moeten er grenzen aan de keuzevrijheid worden gesteld: namelijk keuzes die de keuzevrijheid van anderen beperken moeten worden verboden.

De deugdethiek kan in deze situatie van pluralisme van dienst zijn, omdat ze kan helpen bij het maken van keuzes. De deugdethiek doet dat ten eerste op een manier die je toestaat dicht bij jezelf te blijven, bij je eigen verlangens. Ten tweede biedt de deugdethiek concrete hulp door de grote rol van voorbeelden.

De deugdethiek biedt de mogelijkheid op bepaalde gevaren van het pluralisme af te weren, zoals het gevaar van relativisme (dat we door de veelheid van mogelijkheden en de keuzevrijheid zouden gaan denken dat het niet uitmaakt wat we doen), het gevaar van decisionisme (dat we gaan denken dat het goede door de keuze zelf bepaald wordt), het gevaar van subjectivisme (dat we morele kwaliteiten opvatten als subjectieve voorkeuren) of het gevaar van emotivisme (dat we morele oordelen gaan zien als uiting van iemands emoties die niets te maken hebben met datgene waarover geoordeeld wordt).

Hoe? De deugdethiek erkent dat morele oordelen steeds gebonden zijn aan een concrete historische en culturele context: de gemeenschap waarbinnen je leeft. De deugdethiek is daarom particularistisch en niet universalistisch. De deugdethiek ontkent het pluralisme niet, maar radicaliseert haar juist: als we in een bepaalde tijd en cultuur leven, moeten we die ook serieus nemen.  

http://www.gooisescholenfederatie.nl/showp...8&item=6319

Is er iemand die mij hiermee verder kan helpen?

Bij voorbaat dank.

Pieter

[p__]

Misschien bedoelt hij met radicaliseren dat je 1 van de opvattingen van het pluralisme selecteert/als meest belangrijk beschouwt, en de andere opvattingen als gevolg hiervan minder belangrijk zijn en je deze (voorlopig) dus negeert. Je weet dan dus wel dat er meerdere opvattingen bestaan, maar kiest er eentje uit die het best past binnen de situatie. Je radicaliseert deze en stelt hem centraal.

[ArjenvS]

Geachte PVK, ik wilde je eerst bedanken voor deze mooie puzzel. Ik vermoed dat velen hun tanden hierop stuk zouden bijten. Ik ga proberen te doorgronden wat deze man bedoelt door er vanuit te gaan dat hij het mis heeft als hij zegt:

De deugdethiek erkent dat morele oordelen steeds gebonden zijn aan een concrete historische en culturele context: de gemeenschap waarbinnen je leeft.

Bovendien wil ik er vanuit gaan dat hij zelf ook weet dat hij het mis heeft. Dit klinkt vast heel erg raar.

Laten we beginnen met onszelf af te vragen wat deugdethiek nu werkelijk inhoudt.

In de filosofie refereert 'deugdethiek' aan een ethisch systeem dat primair focust op wat voor persoon men zou willen zijn. Een van de doelstellingen van deugdethiek is om de karakteristieken van zo'n persoon te beschrijven. Het uiteindelijke doel van deugdethiek is eudaimonia, globaal gezien betekent dit succes of geluk. Dit is het doel wat alle mensen nastreven, namelijk om een goed, gelukkig en vervuld leven te leiden. Dit doel wordt de telos genoemd.

Hierin ligt een tegenstrijdigheid opgesloten: wanneer men eudamonia nastreeft en de regels van de maatschappij naleeft kan men de telos bereiken. Men zou dus volgens de regels van de maatschappij succesvol kunnen worden op een wijze die in een andere maatschappij niet goedgekeurd wordt. Hoe kunnen zulke dingen dan ethisch zijn?

Een voorbeeld in onze wereld: Ik woon in Nederland en volg de Nederlandse wetten en heb een goed en gelukkig leven. Ik heb in "donkerafrica" een katoenkwekerij waar ik mensen een loon betaal comform de standaard van "donkerafrika". Door het lage loon dat ik mijn werknemers betaal moeten de kinderen van deze mensen ook werken om het gezin te voeden. Volgens de deugdethiek is dit de weg naar Telos.

Het klopt alleen van geen kant en we weten het allemaal.

Hiermee is aangetoont dat in elke samenleving letterlijk tegenstrijdige dingen kunnen gebeuren (hoe verkeerd ook) wat allemaal niet uitmaakt als de rest het er maar mee eens is. Dit is immers de weg naar telos. Dit bewijst voorts dat elke samenleving dus een andere manier van het bereiken van telos moet hebben; pluralisme dus. Vanuit dit oogpunt werkt de deugdethiek dus dat pluralisme volledig op.

MAAR loop alsjeblieft zelf niet in deze valkuil. De ware deugdethiek heeft helemaal niets te maken met de tijdsgeest. Misschien doe je er goed aan "de ideale staat", vertaald door Gerard Koolschijn eens te lezen. Ik vraag me trouwens af hoe bekent je bent met Plato's werk en daardor Plato's inzichten?

[ArjenvS]

Ik ben wat kortaf geweest geloof ik. Ik bedoel dus te zeggen dat de reden dat dit zo werkt is omdat de defenitie nu eenmaal zo is en de kortzichtige, egoïstische mensen niet in staat zijn om uit het kader van hun eigen samenleving te breken. Dit zijn werkelijk hele rare dingen om bij een goed filosoof te herkennen. Er is dus een andere reden om dit soort dingen te zeggen.

Wie weet welke?

[Veertje]

Van Tongeren stelt in zijn werk dat deugdethiek zich op een bepaalde manier teweer kan stellen tegen  pluralisme: hij noemt dit het 'radicaliseren van het pluralisme'.  Ik begrijp echter niet goed wat hij hiermee bedoelt en dus begrijp ik niet hoe dit 'radicaliseren' van nut kan zijn bij het afweren van pluralisme.

Als ik het zo lees dan kom ik tot de conclusie dat in het stuk tekst dat je laat zien in ieder geval niet staat dat de deugdethiek zich op een bepaalde manier teweer kan stellen tegen pluralisme. Wat ik eruit lees is dat de deugdethiek kan helpen BIJ het pluralisme door bepaalde gevaren van het pluralisme te voorkomen omdat ze kan helpen bij het maken van keuzes.

Omdat de deugdethiek volgens de schrijver morele oordelen verbindt aan een historische en culturele context, en wij nu eenmaal in een bepaalde tijd en cultuur leven waarbij het pluralisme duidelijk een kenmerk van onze tijd is, dan zal de deugdethiek niets anders doen dan het pluralisme te accepteren als onderdeel van deze tijd, als een serieus te nemen factor in deze tijd. Daarmee radicaliseert de deugdethiek het pluralisme, waarbij je radicaal misschien moet opvatten in de betekenis van "geheel, totaal".

Het pluralisme is een kenmerk van onze tijd. Het pluralisme houdt in: de overtuiging dat er onreduceerbaar vele en verschillende morele opvattingen bestaan. In onze tijd beseffen we meer dan ooit dat morele opvattingen historisch, cultureel, zelfs subcultureel bepaald zijn. Dit pluralisme ervaren we in de eerste plaats als bevrijdend: we zitten niet meer vast aan een bepaalde moraal, maar we kunnen zelf kiezen. De keerzijde van die vrijheid is dat je niet alleen kunt, maar zelfs moet kiezen. Bovendien moeten er grenzen aan de keuzevrijheid worden gesteld: namelijk keuzes die de keuzevrijheid van anderen beperken moeten worden verboden.

De deugdethiek kan in deze situatie van pluralisme van dienst zijn, omdat ze kan helpen bij het maken van keuzes. De deugdethiek doet dat ten eerste op een manier die je toestaat dicht bij jezelf te blijven, bij je eigen verlangens. Ten tweede biedt de deugdethiek concrete hulp door de grote rol van voorbeelden.

De deugdethiek biedt de mogelijkheid op bepaalde gevaren van het pluralisme af te weren, zoals het gevaar van relativisme (dat we door de veelheid van mogelijkheden en de keuzevrijheid zouden gaan denken dat het niet uitmaakt wat we doen), het gevaar van decisionisme (dat we gaan denken dat het goede door de keuze zelf bepaald wordt), het gevaar van subjectivisme (dat we morele kwaliteiten opvatten als subjectieve voorkeuren) of het gevaar van emotivisme (dat we morele oordelen gaan zien als uiting van iemands emoties die niets te maken hebben met datgene waarover geoordeeld wordt).

Hoe? De deugdethiek erkent dat morele oordelen steeds gebonden zijn aan een concrete historische en culturele context: de gemeenschap waarbinnen je leeft. De deugdethiek is daarom particularistisch en niet universalistisch. De deugdethiek ontkent het pluralisme niet, maar radicaliseert haar juist: als we in een bepaalde tijd en cultuur leven, moeten we die ook serieus nemen.  

http://www.gooisescholenfederatie.nl/showp...8&item=6319

[ArjenvS]

Je wete het mooi te zeggen Veertje. We hebben het beide over hetzelfde. Probeer eens een antwoord te geven op deze vraag:

Ik bedoel dus te zeggen dat de reden dat dit zo werkt is omdat de defenitie nu eenmaal zo is en de kortzichtige, egoïstische mensen niet in staat zijn om uit het kader van hun eigen samenleving te breken. Dit zijn werkelijk hele rare dingen om bij een goed filosoof te herkennen. Er is dus een andere reden om dit soort dingen te zeggen.  

Wie weet welke?

Ik vermoed dat je best een eind zal komen namelijk. Ik zal je wel aanvullen en misschien jij mij dan wel weer enz.

Ik hoop overigens dat PVK ookk een eigen antwoord zal pogen te vinden. Hij moet immers dit inzicht verwerven om zijn studiepunten te halen.

[PVK]

Wat ik eruit lees is dat de deugdethiek kan helpen BIJ het pluralisme door bepaalde gevaren van het pluralisme te voorkomen omdat ze kan helpen bij het maken van keuzes.

Hm, ik denk dat ik voor mijn examen deze uitleg maar even vasthoud. Het blijft echter een lastig vraagstuk, maar daar ga ik me na m'n examens wel druk om maken...

Hiermee is aangetoont dat in elke samenleving letterlijk tegenstrijdige dingen kunnen gebeuren (hoe verkeerd ook) wat allemaal niet uitmaakt als de rest het er maar mee eens is. Dit is immers de weg naar telos. Dit bewijst voorts dat elke samenleving dus een andere manier van het bereiken van telos moet hebben; pluralisme dus. Vanuit dit oogpunt werkt de deugdethiek dus dat pluralisme volledig op.

In de tijd van Aristoteles kwam het telos van het individu bijna geheel overeen met het telos van de gemeenschap: het onderscheid tussen publiek domein en privé domein bestond bijna niet.

Wellicht bedoelt Van Tongeren dat deugdethiek er hierdoor voor kan zorgen dat er geen pluralisme binnen één samenleving ontstaat. In de huidige tijd hebben we daar echter weinig meer aan, gezien het feit dat mensen zich steeds minder onderdeel zijn van "de samenleving" en steeds meer van allerlei subgroepen.

(...) en de kortzichtige, egoïstische mensen niet in staat zijn om uit het kader van hun eigen samenleving te breken (...)

Ik vraag me sterk af of ook de mensen met een ruimere blik niet onbewust toch in meer of mindere mate door hun cultuurhistorische achtergrond worden beïnvloed.

[ArjenvS]

Je mist de belangrijke punten PVK.

Als allereerste heb ik het niet over het verschil van telos van een individu en die van de maatschappij en ten tweede maakt de hoeveelheid verschil daartussen ook niet uit.

Mag ik jou een vraag stellen? Denk jij dat DE waarheid bestaat?

[Veertje]

Je wete het mooi te zeggen Veertje. We hebben het beide over hetzelfde. Probeer eens een antwoord te geven op deze vraag:

Ik bedoel dus te zeggen dat de reden dat dit zo werkt is omdat de defenitie nu eenmaal zo is en de kortzichtige, egoïstische mensen niet in staat zijn om uit het kader van hun eigen samenleving te breken. Dit zijn werkelijk hele rare dingen om bij een goed filosoof te herkennen. Er is dus een andere reden om dit soort dingen te zeggen.  

Wie weet welke?

Ik vermoed dat je best een eind zal komen namelijk. Ik zal je wel aanvullen en misschien jij mij dan wel weer enz.

Ik hoop overigens dat PVK ookk een eigen antwoord zal pogen te vinden. Hij moet immers dit inzicht verwerven om zijn studiepunten te halen.

PVK had een simpele, duidelijke interpretatievraag m.b.t. de stelling die Paul van Tongeren maakt dat de deugdethiek het pluralisme radicaliseert. PVK probeert Paul van Tongeren te begrijpen. Zo zie ik zijn vraag, niet meer dan dat. Maar misschien heb ik het mis?

[ArjenvS]

Ik ben van mening dat PVK de volledige waarheid in deze niet inziet en daarom niet tot het inzicht kon komen om het antwoord op deze vraag te vinden. Ik denk dat jij dit wel hebt (alleen denk ik niet dat je je daar bewust van bent) en daarom sla ik een andere weg in om dit duidelijk te maken. Paul van Tongeren lijkt namelijk zelf een heel andere mening aangedaan te zijn dan wat hij in dit stukje naar voren laat komen. Plato heeft daar ook een handje van. Daar is een reden voor ook nog. En dat ik de sleutel in dit (en in vele andere) vraagstuk.

Maar wanneer onze vraagsteller PVK genoeg heeft aan het vinden van het antwoord zonder het verkrijgen van het inzicht dat hiermee gemoeid is dan zal ik mij naar de achtergrond begeven.

[PVK]

Als je mijn antwoord er zorgvuldig op na leest, zul je zien dat ik deze kwestie inderdaad nog niet in zijn geheel heb doorgrond. Daar is voor mijn examen ook geen tijd meer voor. Helaas gaat het op examens niet om de volledig inzicht, maar om of je de stof voldoende beheerst om enigszins deugdethisch te filosoferen. Volledig inzicht in alle stof is daarvoor niet noodzakelijk.

Zoals gezegd, na mijn examens zal ik me nog eens in deze materie verdiepen.

Veertje heeft mij dus goed begrepen!

Overigens spreek je wel degelijk over het verband tussen de individuele telos en de telos van de samenleving, zij het in iets andere bewoordingen:

Hiermee is aangetoont dat in elke samenleving letterlijk tegenstrijdige dingen kunnen gebeuren (hoe verkeerd ook) wat allemaal niet uitmaakt als de rest het er maar mee eens is. Dit is immers de weg naar telos. Dit bewijst voorts dat elke samenleving dus een andere manier van het bereiken van telos moet hebben; pluralisme dus. Vanuit dit oogpunt werkt de deugdethiek dus dat pluralisme volledig op.

Mocht ik het mis hebben, dan verzoek ik je vriendelijk je uitleg anders te formuleren, want dan vat ik hem kennelijk verkeerd op.

Op je vraag of ik denk dat dé waarheid bestaat zal ik hier niet verder ingaan; het zou ons te ver voeren van het huidige discussie-onderwerp. Maar open hiervoor gerust een nieuw topic.

[ArjenvS]

pb