Referendum afschaffen?

[Ger]

Vandaag hoorde ik weer iets over een referendum dat zo nodig gehouden moest worden volgens enkelen. Zelf denk ik dat referenda onnodig en zelfs in strijd zijn met een goed werkende democratie. Immers, bij de verkiezingen kiezen wij onze volksvertegenwoordiging. Wij wijzen dus mensen aan die voor ons de beslissingen nemen. Hieruit wordt meteen voor een periode van 4 jaar een regering of college gevormd. Deze mensen moeten voor ons alle beslissingen die de gemeente of het land aangaan nemen. Soms zijn we het hier niet mee eens, en dan moet er zo nodig een referendum gehouden worden.

Zo ook laatst in Tilburg. Tijdens de gemeenteraadverkiezingen was de zgn Cityring een hot issue. Een aanzienlijk deel van de bevolking was tegen. Echter werd een coalitie gevormd van partijen die voorstander waren. Een meerderheid van de kiezers was dus blijkbaar vóór de Cityring. Toch wilde de oppositie nog geen half jaar later een referendum houden over de bewuste Cityring. Zij dachten dat er een meerderheid tégen zou zijn. Een dergelijk referendum lijkt mij alleen maar in de weg te zitten van besluitvorming. Immers, de bevolking heeft zich al uitgesproken tijdens de verkiezingen. Aangezien er niets aan de plannen is gewijzigd, is het nutteloos nogmaals de peilen wat het volk er van vind.

Referenda zijn in mijn ogen dan ook alleen maar een hoop geldverspilling en een nutteloze vertraging van de besluitvorming. Van mij mogen ze afgeschaft worden.

[Rogier]

100% mee eens.

Het is ook een foute gedachte dat een parlementaire democratie voortdurend de wil van het volk zou moeten uitvoeren (want die verandert continu en maakt iedere lange-termijn besluitvorming onmogelijk). De partijen die we kiezen behoren naar eigen inzicht de belangen van hun kiezers te behartigen, niet de wil.

[qrnlk]

Door de vorm van het referendum zoals NL dat tegenwoordig heeft kun je veilig stellen dat het amper enige waarde zou kunnen hebben. Het stelt niets voor. Afschaffen of niet is daarmee amper relevant te noemen.

Daadwerkelijke referenda gaan uit van het principe dat het volk alleen het mandaat heeft en dat het volk dit mandaat kan uitlenen aan haar vertegenwoordigers maar dit mandaat ook weer kan terug nemen of beperken zoals het volk dit wil.

In een parlementaire democratie zoals die in NL heeft het volk alleen de mogelijkheid om iemand een mandaat te geven, maar het kan dit mandaat niet weer terug nemen of beperken. Dit is te vergelijken met een werknemer die de eerste vier jaar niet ontslagen of beperkt kan worden in zijn functie...

Het probleem van elke regeringsvorm is dat zodra een bepaalde groep de macht heeft ze voornamelijk hun eigen belangen zullen behartigen. Het is niet redelijk om van wie dan ook te verwachten dat ze feilloos te kunnen bepalen wat de belangen van het volk zijn. Ook is het niet redelijk om te verwachten dat ze hun eigen belangen opzij zouden zetten voor een anonieme groep genaamd 'het volk' met onduidelijke belangen. Mensen zijn zo nu eenmaal niet gebouwd.

Er zijn onderwerpen waar het volk een duidelijke mening over heeft maar die politiek zo gevoelig liggen wegens ideologische of financiële (van de partijkas) overwegingen dat geen serieuze politicus het kan voorstellen zonder zijn positie te verliezen binnen de partij. In dit soort gevallen zou een echt volksreferendum (door het volk voorgesteld) een uitkomst kunnen zijn. Dit is echter niet zonder geheel eigen problemen.

Daarnaast moeten we het effect van de kieswet in een parlementaire democratie niet onderschatten. Deze is per definitie en onoverkoombaar discriminerend tegen bepaalde ideologieën. De politici waaruit het volk kan kiezen zullen daardoor allemaal een bepaalde basis ideologie hebben die waarschijnlijk hun kijk op de situaties 'kleurt' (ze kijken allemaal door dezelfde roze bril).

Een voorbeeld hiervan is dat de huidige politici een beetje door hebben dat het beter zou zijn voor de belangen van het volk om het land te decentraliseren, maar tegelijk kunnen ze bepaalde zaken wegens ideologische overwegingen niet uit handen geven. Je ziet ze nu daarom ook continue op twee gedachten blijven hangen waardoor de decentralisatie per definitie gedoemd is om te mislukken waardoor ze nog steviger blijven vast houden aan de kroonjuwelen van hun ideologie. Op deze manier is bijvoorbeeld elke privatiseren tot nu toe mislukt: Tegenstrijdige belangen die resulteren is halfslachtige handelingen.

Dit is het fundamentele probleem: Mensen kunnen heel slecht hun eigen aandeel aan het veroorzaken en in stand houden van problemen inschatten. Mensen hebben meestal de illusie dat ze zelf buiten het systeem staan, en dat het systeem een eenvoudig actie/reactie systeem is. Zo werkt een samenleving echter niet. Een gezonde samenleving is een complex adaptief systeem waarbij de sequentiële toestanden vrijwel onmogelijk te voorspellen zijn aan de hand van de huidige toestand.

Dit alles maakt een (parlementaire) democratie (met of zonder referendum) inherent instabiel. Elke bestuursvorm zal met de tijd zich ontwikkelen tot een aristocratie. Een aristocratie is de meeste stabiele bestuursvorm die we kennen, elke andere vorm is instabieler. Een parlementaire democratie is al dichter bij een aristocratie dan bijvoorbeeld een directe democratie.

Ter overweging: Is politiek bestuur absoluut noodzakelijk? Wat is de toegevoegde waarde van politiek bestuur? Wat levert politiek bestuur op in termen van welvaart, ontwikkeling, flexibiliteit en vrijheid? Wat is de prijs in welvaart, ontwikkeling, flexibiliteit en vrijheid die we er voor betalen? Welke vormen van politiek bestuur kosten het minst en leveren de samenleving op langere termijn het meeste op?

[Assassinator]

referenda afschaffen???? never nooit niet, want hoe weet je als je een regering kiest dat die daadwerkelijk de dingen doet waarvoor je em kozen hebt? met referenda kun je die dingen afdwingen wnat het is de wil van het volk en dát is een democratie. maarrrr, de meeste nederlanders kunnen veel zaken niet vanuit meerdere oogpunten bekijken en bekijken het alleen vanuit hun eigen standpunt. willen referenda dus echt goed zijn, dan moet het onderwijs veel beter worden.

helemaal afschaffen is niks, want vele anderen kunnen wel serieus omgaan met een referendum en die worden dan gedupeerd, nee dat is niets.

(btw, Rogier, de communistische partij in rusland handelde ook in de "belangen" van het volk, en dat is ook zooo goed afgelopen)

[1207]

referenda hebben weinig zin

meestal betreft het ja/nee vragen. dat is leuk maar met zo'n zwarte witte houding kom je nergens

meestal geven tegenstanders in de aanloop naar de stemronde er een compleet andere draai aan zodat het niet meer over de vraagstelling gaat.

tijdens EUgrondwetkeuze ging het in Frankrijk meer om Chirac en toetreding Turkije dan over de grondwet.

Nederland Idem

dit zie je bij al de referenda in Europa terug.

In hoever je een bevolking over complexe en langdurige projecten kunt raadplegen ontgaat me. ik denk aan stedenbouwkundige projecten die misschien jaren duren of zaken van economische noodzaak.

[Assassinator]

dat soort zwart wit dingen zijn inderdaad niet helemaal goed. breder is beter, alleen kan het leeuwendeel van de nederlandse bevolking dat aan? hebben ze daarvoor genoeg kennis om een zinnig oordeel te geven? ik ben bang van niet (zoals bijv met de toetreding van turkije)

[qrnlk]

In hoever je een bevolking over complexe en langdurige projecten kunt raadplegen ontgaat me.

Mij ook.

ik denk aan stedenbouwkundige projecten die misschien jaren duren

Ik geef de voorkeur aan een continue process van heel veel kleine projectjes die wel te overzien zijn en die wel zijn uit te leggen. Raadpleging lijkt me dan niet zo moeilijk meer.

Bijvoorbeeld: Tegenwoordig heeft men elke 40 jaar een wijkvernieuwing van 1000 woningen. Dit is niet te overzien, kan niet worden uitgelegd en die roeit het sociaal netwerk van de wijk volledig uit. Men kan beter elk jaar 25 woningen verspreid over de wijk aanpakken in een continue process van geleidelijke verbeteringen. Op die manier blijft de wijk jonger en kan het beter inspelen op de behoeften van de tijd. Tevens kunnen de sociale netwerken blijven bestaan.

zaken van economische noodzaak.

Mij ontgaat waarom dit een taak voor de overheid zou zijn: Als het daadwerkelijk een economische noodzaak zou zijn dan zal de markt wel voor een oplossing zorgen. Dat is toch de gedachte achter alle privatiseringen?

Persoonlijk ben ik een voorstander van een scheiding tussen overheid en markt, net zo als dat er een scheiding is tussen overheid en kerk.

[1207]

geef de voorkeur aan een continue process van heel veel kleine projectjes die wel te overzien zijn en die wel zijn uit te leggen. Raadpleging lijkt me dan niet zo moeilijk meer.

ik ook, maar af en toe zit je met megaprojecten waar je niet onderuit kunt. projecten die lang duren, veel kosten en een pak overlast met zich mee brengen.

en waar het soms moeilijk/onmogelijk is voor leken (als ik) om het profijt/noodzaak op lange termijn te zien.

Bijvoorbeeld: Tegenwoordig heeft men elke 40 jaar een wijkvernieuwing van 1000 woningen. Dit is niet te overzien, kan niet worden uitgelegd en die roeit het sociaal netwerk van de wijk volledig uit. Men kan beter elk jaar 25 woningen verspreid over de wijk aanpakken

ik geef je geen ongelijk, maar misschien kiezen anderen dan weer om ineens door de zure appel te bijten. Mischien is deze aanpak (1000 ineens) ook financieel interessanter.

Mij ontgaat waarom dit een taak voor de overheid zou zijn: Als het daadwerkelijk een economische noodzaak zou zijn dan zal de markt wel voor een oplossing zorgen. Dat is toch de gedachte achter alle privatiseringen?

ik denk bvb aan haven/luchthaven uitbreidingen. soms moeten er dorpen opgedoekt worden voor havens, of krijgen mensen meer vliegtuigen te verwerken.

niet leuk voor de mensen maar hier is de overheid onontbeerlijk.

referenda zijn ok bij kleine en lokale aangelegenheden als ik er zo bij stilsta.

stijl: gaan we het zwembad om de hoek renoveren of er een nieuw neerpoten.

[qrnlk]

Bijvoorbeeld: Tegenwoordig heeft men elke 40 jaar een wijkvernieuwing van 1000 woningen. Dit is niet te overzien, kan niet worden uitgelegd en die roeit het sociaal netwerk van de wijk volledig uit. Men kan beter elk jaar 25 woningen verspreid over de wijk aanpakken

ik geef je geen ongelijk, maar misschien kiezen anderen dan weer om ineens door de zure appel te bijten. Mischien is deze aanpak (1000 ineens) ook financieel interessanter.

Dat is afhankelijk van wie de rekening betaald.

De kleinschalige projecten kosten de verhuurder/eigenaar meer omdat deze geen aanspraak kan maken op bepaalde subsidies van de overheid. Het is echter goedkoper voor de huurders/wijkbewoners en uiteindelijk de belastingbetaler.

Dit is echter een verkeerd voorbeeld: De reden dat woningmarkt zo verziekt is ligt bij de overheid. Door huursubsidie en hypotheek renteaftrek blijven de woonkosten stijgen en door keuzes mbt ruimtelijke ordening is er een kunstmatige schaarste aan bouwgrond.

ik denk bvb aan haven/luchthaven uitbreidingen. soms moeten er dorpen opgedoekt worden voor havens, of krijgen mensen meer vliegtuigen te verwerken. niet leuk voor de mensen maar hier is de overheid onontbeerlijk.

Dan nog vind ik dit geen taak van de overheid. Als de markt vind dat er een luchthaven nodig is dan kan het deze zelf wel aanleggen en als dat perse op de plaats van een dorp moet komen te staan dan moeten ze de grond maar van de dorpelingen (tegen markt prijzen) kopen. Als het ze dat niet waard is dan was er blijkbaar toch niet zoveel behoefte aan deze haven...

De overheid wordt te vaak als pressie middel gebruikt tegen kleinere marktpartijen (meestal consumenten, aka burgers): De overheid als ingehuurde knokploeg.

Dit heeft zelden iets te maken met de belangen van 'het volk' of 'het land' aangezien de gevolgen van het wel of niet doen niet te overzien zijn, elke economische prognose van de cpb is minder betrouwbaar dan een weerbericht voor de komende maand. Meestal spelen politieke prestige, wederdiensten en soms corruptie een belangrijkere factor bij het tot stand komen van dit soort projecten.

[Ger]

Ik ga niet op alles in, maar ik pik er even een paar dingen uit. Anders weidt dit topic misschien teveel uit over de bijzaken en raken we de rode draad kwijt.

Er zijn onderwerpen waar het volk een duidelijke mening over heeft maar die politiek zo gevoelig liggen wegens ideologische of financiële (van de partijkas) overwegingen dat geen serieuze politicus het kan voorstellen zonder zijn positie te verliezen binnen de partij. In dit soort gevallen zou een echt volksreferendum (door het volk voorgesteld) een uitkomst kunnen zijn.

Stel nu dat het volk van mening is dat de euro weer terug vervangen moet worden door de gulden, om maar eens wat te noemen. Echter zal dit zo veel gaan kosten en komen wij dan zo voor schut te staan (met alle politieke gevolgen van dien, zoals niet meer serieus genomen worden in Europa) dat het gewoon niet meer te doen is. Het volk wil het wel, maar het is niet goed voor het volk. Ze hebben bovendien de beslissing al in handen gelegd van de mensen die een dergelijke afweging beter kunnen maken.

met referenda kun je die dingen afdwingen wnat het is de wil van het volk en dát is een democratie.

Dit is een misvatting. We kennen in NL alleen het raadgevend referendum. Dit houdt dus in dat de mening van het volk gevraagd wordt, maar dat de regering zich hier niet aan hoeft te houden.

referenda zijn ok bij kleine en lokale aangelegenheden als ik er zo bij stilsta.  

stijl: gaan we het zwembad om de hoek renoveren of er een nieuw neerpoten.

Als je voor dit soort pietluttigheden al een referendum organiseert, dan kun je net zo goed geen gemeenteraad kiezen, maar weer net als vanouds de burgermeester op het plein neerzetten en de aanwezigen om hun mening vragen. Omdat dit niet werkt hebben we juist volksvertegenwoordigers.

[qrnlk]

Ik ga niet op alles in, maar ik pik er even een paar dingen uit. Anders weidt dit topic misschien teveel uit over de bijzaken en raken we de rode draad kwijt.

Er zijn onderwerpen waar het volk een duidelijke mening over heeft maar die politiek zo gevoelig liggen wegens ideologische of financiële (van de partijkas) overwegingen dat geen serieuze politicus het kan voorstellen zonder zijn positie te verliezen binnen de partij. In dit soort gevallen zou een echt volksreferendum (door het volk voorgesteld) een uitkomst kunnen zijn.

Stel nu dat het volk van mening is dat de euro weer terug vervangen moet worden door de gulden, om maar eens wat te noemen. Echter zal dit zo veel gaan kosten en komen wij dan zo voor schut te staan (met alle politieke gevolgen van dien, zoals niet meer serieus genomen worden in Europa) dat het gewoon niet meer te doen is. Het volk wil het wel, maar het is niet goed voor het volk.

Een terugkeer naar de goudstandaard zou goed zijn voor het volk, maar dat zie ik ook nog niet zo snel gebeuren.

Waarom je denk je dat het volk wel instaat is om "de juiste keuze" te maken in het stemhokje? Wie bepaald bovendien wat "de juiste keuze" is? Europa? De politici? Je maakt hier in wezen een argument tegen democratie en voor aristocratie van "wijzen" die de moeilijke keuzes maken voor het "domme" volk.

Ze hebben bovendien de beslissing al in handen gelegd van de mensen die een dergelijke afweging beter kunnen maken.

Is de huidige methode om deze subset te bepalen het beste van alle opties? Mensen worden beter in hun werk als ze meer ervaring om doen, kunnen we mensen dan niet beter een aanstelling geven voor meer dan 4 jaar? Waarom moeten bovendien elke vier jaar alle volksvertegenwoordigers aftreden? Zou het niet beter zijn om degenen die "de juiste keuzes" maken zo lang mogelijk te houden en degenen die dit niet doen zo snel mogelijk kwijt te raken?

Op grond waarvan denk je dat deze mensen 'beter' in staat zijn om deze afweging te maken? Hebben ze een kristallen bol die hun de toekomst kan voorspellen? Elke subset van mensen uit een groep weet per definitie minder dan de hele groep.

De zogenaamde democratie van NL is slechts een ritueel waarbij het volk uiteindelijk geen enkele invloed heeft op wat er daadwerkelijk wordt besloten. Het is voornamelijk een show om de aandacht af te leiden, wat dat betreft is JPB een van de betere showmasters geweest.

Gegeven dat een bindend volksreferendum inderdaad iets zou kunnen veranderen zijn deze in NL verboden. Wat zegt dit over de verkiezingen?

Zie ook The Wisdom of Crowds, Collective Intelligence.

[Ger]

Inderdaad zou een aristocratie misschien beter zijn dan een democratie. En ja, ik bevind me op glad ijs, ik weet het. Maar het volk bestaat voor grote delen uit mensen zonder kennis van zaken. Jij zegt dat een persoon per definitie minder weet dan de groep waaruit hij voortkomt. Dat kan kloppen. Maar als je kijkt naar bijvoorbeeld Wouter Bos, die vertegenwoordigd vooral de arbeiders (even heel basaal). Hij komt echter niet uit die groep. Hij heeft een zeer gedegen opleiding genoten (gymnasium, vervolgens 2 doctoraten aan het VU). Hij vertegenwoordigd een groep, maar hij heeft meer kennis dan die groep samen. Hij kan het geheel overzien, maar de individuen uit zijn groep niet. En die individuen brengen hun stem uit bij het referendum. Zijn 10.000.000 kortzichtige meningen beter dan 1 weloverwogen mening? Niet dat ik het eens ben met de ideeën van Bos, maar hij weet iig wel waar hij over praat. Dat kun je van het gros van de mensen die hij vertegenwoordigt niet zeggen.

Naast dat de politici allemaal een opleiding hebben gevolgd, hebben zij ook kennis genomen van de specifieke zaken waarover besloten moet worden. Dat is voor hen een full-time baan, waar ook nog voor elk onderwerp een specialist is binnen een partij. Doordat zij zich in de problematiek verdiepen, kunnen zij een weloverwogen beslissing nemen. Dit kun je van het volk, dat al een eigen full-time baan heeft, niet verlangen. Een deel zal zich af en toe eens verdiepen in een bepaald onderwerp, maar het gros gaat gewoon op hun gevoel af of vellen een oordeel op basis van het deel wat zij weten en kunnen overzien. Dit is per definitie minder dan iemand die zich er echt in verdiept.

Daarom ben ik ook maar wat blij dat een bindend referendum in NL niet bestaat. We zouden dan bestuurd worden door onwetendheid en kortzichtigheid. Eens in de vier jaar verkiezingen vind ik genoeg. We kunnen dan beoordelen of het resultaat van hun inspanningen het door ons gewenste effect bereikt heeft. Zo ja, dan kiezen we ze nogmaals. Zo nee, dan geven we iemand anders de kans, of stellen we onszelf verkiesbaar.

[qrnlk]

Inderdaad zou een aristocratie misschien beter zijn dan een democratie. En ja, ik bevind me op glad ijs, ik weet het.

In ieder geval zou een aristocratie stabieler zijn zonder dit zogenaamd democratisch ritueel. Ik ben niet perse een voorstander van democratie en vaak genoeg is democratie ook helemaal niet mogelijk. Persoonlijk kan mij de staatsvorm niet zo veel interesseren zolang de staat mij maar met rust laat. Ik wil liever een kleine zwakke overheid dan een sterke. Het is niet de taak van de overheid om mij tegen van alles en nog wat te beschermen, en ik wantrouw elke grote machtige overheid...

Maar het volk bestaat voor grote delen uit mensen zonder kennis van zaken. Jij zegt dat een persoon per definitie minder weet dan de groep waaruit hij voortkomt. Dat kan kloppen. Maar als je kijkt naar bijvoorbeeld Wouter Bos, die vertegenwoordigd vooral de arbeiders (even heel basaal). Hij komt echter niet uit die groep. Hij heeft een zeer gedegen opleiding genoten (gymnasium, vervolgens 2 doctoraten aan het VU). Hij vertegenwoordigd een groep, maar hij heeft meer kennis dan die groep samen. Hij kan het geheel overzien, maar de individuen uit zijn groep niet.

Hier in verschillen wij dus van mening. Volgens mij is hij is ook maar een individu en ik heb er geen vertrouwen in dat zijn kennis hem een beter overzicht of beter inzicht in de toekomst kan geven. Mensen overschatten te vaak de voordelen en nadelen van de keuzes die ze maken.

En die individuen brengen hun stem uit bij het referendum. Zijn 10.000.000 kortzichtige meningen beter dan 1 weloverwogen mening?

Ja, onder bepaalde voorwaarden. Voornamelijk omdat overwegen een mening niet beter kan maken. Lees het boek: The wisdom of crowds.

Niet dat ik het eens ben met de ideeën van Bos, maar hij weet iig wel waar hij over praat. Dat kun je van het gros van de mensen die hij vertegenwoordigt niet zeggen.

Hij heeft geleerd om er over te praten, dat maakt zijn inzicht of mening niet beter. Hij kan zijn mening alleen beter communiceren. Dat iemand een slecht idee beter kan communiceren maakt het idee niet beter...

Naast dat de politici allemaal een opleiding hebben gevolgd, hebben zij ook kennis genomen van de specifieke zaken waarover besloten moet worden. Dat is voor hen een full-time baan, waar ook nog voor elk onderwerp een specialist is binnen een partij. Doordat zij zich in de problematiek verdiepen, kunnen zij een weloverwogen beslissing nemen. Dit kun je van het volk, dat al een eigen full-time baan heeft, niet verlangen.

Moet dat? Is het niet genoeg dat ze de realiteit van hun eigen leven kennen?

Een deel zal zich af en toe eens verdiepen in een bepaald onderwerp, maar het gros gaat gewoon op hun gevoel af of vellen een oordeel op basis van het deel wat zij weten en kunnen overzien. Dit is per definitie minder dan iemand die zich er echt in verdiept.

In tegenstelling tot mij heb jij dus veel meer vertrouwen in mensen hun intelligentie. Ik persoonlijk heb geen enkel vertrouwen in de mening van een individu vooral niet een intelligente mening.

[Judith2]

Nederland kent op landelijk niveau geen referendum, raadplegend of anderszins. Er valt dus weinig af te schaffen. Bovendien is het niet zo dat je als kiezer ook maar enige invloed kunt uitoefenen op het daadwerkelijke regeringsbeleid. Je kunt immers alleen op een partij stemmen, niet op een coalitie. VVD & CDA is toch een heel ander verhaal dan VVD & PVDA, om maar wat te noemen. Als VVD stemmer is het dus maar afwachten waarop je eigenlijk gestemd hebt. Hetzelfde geldt natuurlijk voor alle andere stemmers.

[Ger]

Nederland kent op landelijk niveau geen referendum, raadplegend of anderszins. Er valt dus weinig af te schaffen.

Fout. Ken je nog het referendum over de Europese Grondwet, niet zo heel lang geleden?

Bovendien is het niet zo dat je als kiezer ook maar enige invloed kunt uitoefenen op het daadwerkelijke regeringsbeleid. Je kunt immers alleen op een partij stemmen, niet op een coalitie. VVD & CDA is toch een heel ander verhaal dan VVD & PVDA, om maar wat te noemen. Als VVD stemmer is het dus maar afwachten waarop je eigenlijk gestemd hebt. Hetzelfde geldt natuurlijk voor alle andere stemmers.

Je stemt op iemand die je vertrouwd. Uit al deze mensen wordt een meerderheid gekozen. Mensen die SGP stemmen bijvoorbeeld weten al bij voorbaat eigenlijk dat hun vertegenwoordiger niet in het kabinet komt te zitten. Dit betekent echter niet dat ze geen enkele macht hebben, ze kunnen nog gewoon oppositie voeren. Maar daar hebben we het niet over (sorry, rode draad volgen).

@gmlk: Jij vertrouwt niet dat iemand die economie en politicologie studeert kennis heeft? Jij denkt dat je in 7 jaar tijd alleen maar leert beter te communiceren maar verder geen feiten- en vakkennis opdoet? Dus eigenlijk zeg je dat mensen die studeren, wat voor richting dan ook, alleen maar leren praten? Dat valt me enorm van je tegen.

Jij zegt dat mensen niet alles hoeven te weten om een goede beslissing te nemen. ik zeg dat het dan gokken wordt, vergelijkbaar met een potje kaarten. Je hebt je eigen kaarten, je weet deels wat de rest heeft (wat je zelf niet hebt) en op basis daarvan bepaal je je strategie. Niet verwonderlijk dat iedereen vrijwel gelijke kansen heeft met kaarten. Statistisch gezien wint iedereen ongeveer even vaak. Iemand die wel alle kaarten kent, van zichzelf én de tegenspelers, kan een weloverwogen keuze maken van welke kaart hij speelt. Zelfs met hele slechte kaarten kan hij het spel alsnog winnen. Dat is het verschil tussen een opgeleide politicus en een half geïnteresseerde voorbijganger.

PS: de link die je geeft kan ik niet beluisteren, ik ben nog steeds in afwachting van mijn geluidskaart.