Intuïtie vs wetenschap

[yopi]

Afgesplitst van af dit onderwerp

Ik vraag me (filosofisch) af in hoeverre een intuïtieve benadering en een wetenschappelijke bij elkaar kunnen komen.

Ik denk in ieder geval dat de intuïtie de wetenschap altijd gestuurd heeft in haar onderzoek, maar dat het in het alledaagse en de filosofie geen kwaad kan de intuïties te laten gelden. Ook als het over onbewijsbare zaken gaat.

Verder vind ik de methode van onderzoek vanuit de intuïties - bijvoorbeeld Descartes waar ik over postte - heel interessant.

Eerst komt altijd de intuïtie, dan het onderzoek.

En verder moeten veel vragen al een soort antwoord krijgen binnen de levensduur van een mens.

Om een aansprekend voorbeeld voor beroepswetenschappers te geven:

De wiskunde.

Historici (geen wetenschap natuurlijk) zullen dit ook kunnen bevestigen.

Dapper dat iemand aan zijn intuïties wil vasthouden, totdat hij - in dit geval een zij - overtuigende reacties krijgt.

Dus: Steun van mij, Sofia (wijsheid)!

[ypsilon]

@Yopi: Ik denk niet dat iemand wil tornen aan iets wat men intuïtief wil aannemen. Als men iets echter feitelijk bewezen wil zien, begeeft men zich op wetenschappelijk terrein, en daar geldt de wetenschappelijke methode als de norm.

[prospector]

Ik denk in ieder geval dat de intuïtie de wetenschap altijd gestuurd heeft in haar onderzoek, maar dat het in het alledaagse en de filosofie geen kwaad kan de intuïties te laten gelden. Ook als het over onbewijsbare zaken gaat.

Daar geef ik yopi helemaal gelijk. In de zestiende eeuw geloofden wiskundigen en sterrekundigen heel sterk in het verband tussen gezondheid en de invloed van de maan en de sterren. Rijke personen lieten hun toekomst voorspellen door de echte wetenschappers uit die tijd...

[ferry]

In de "logic of discovery" speelt intuïtie zeker een rol, in de "logic of justification" zeer zeker niet.

[Wire31]

Het lijkt mij zinvol om het eerst eens eens te worden over een goed antwoord op de vraag: "Wat is dat, intuitie?". Laat ik een steen in die vijver gooien...

Voor mij is de intuitie niet veel meer dan een menselijk vermogen om op basis van een voelen te weten wat het goede is. Het goede lijkt me, zeker in dit verband, dat wat een mens doet bloeien.

In zijn verstandelijke zoeken naar het goede (uiteindelijke rust, vrede, harmonie), in het vormen van een denkraam waardoor bezien de wereld hem bevalt, stuit de mens vaak genoeg op logische conclusies die als barsten in dat raam zijn. Onwelgevallige conclusies. Conclusies die geen vrede maar juist nieuwe spanningen in het leven roepen. Dan zal de mens verder zoeken naar alternatieve conclusies omdat zijn streven naar het goede (uiteindelijke rust, vrede, harmonie) dieper in hem geworteld is dan zijn zijn streven naar waarheid.

Waarheden die ongelukkig maken zijn over het algemeen geen lang leven beschoren.

[yopi]

@Yopi: Ik denk niet dat iemand wil tornen aan iets wat men intuïtief wil aannemen. Als men iets echter feitelijk bewezen wil zien, begeeft men zich op wetenschappelijk terrein, en daar geldt de wetenschappelijke methode als de norm.

De cartesiaanse methode wil ook een methode zijn om ontwijfelbare waarheden aan het licht te brengen, afgekeken van de in opkomst zijnde wiskunde in die tijd en op het adagium 'zelf nadenken'.

De meest zekere ervaring die hier in het oog gevat wordt is de combinatie 'ik ben' en 'er is denken'.

Aan de kant van de ratio staan ook de wiskundige intuïties en de explicatie van de logica.

Gedacht wordt van de kant van de stroming van de rationalisten dat met deze intuïties en nog vele anderen het mogelijk zou moeten zijn de empirische werkelijkheid te 'construeren' enkel en alleen door nadenken.

Het is jammer dat nu in de populaire wetenschapsaanbidding van deze tijd deze tak wel afgestorven lijkt.

Is slecht voor het creatieve denken en ook gebaseerd op authoriteit in plaats van zelf denken.

[yopi]

Daar geef ik yopi helemaal gelijk. In de zestiende eeuw geloofden wiskundigen en sterrekundigen heel sterk in het verband tussen gezondheid en de invloed van de maan en de sterren. Rijke personen lieten hun toekomst voorspellen door de echte wetenschappers uit die tijd...

..wat niet pleit voor rationalisme zonder aanvulling van empirisch onderzoek, maar wel een leuk voorbeeld.

@ferry:

In de "logic of discovery" speelt intuïtie zeker een rol, in de "logic of justification" zeer zeker niet.

Zou je mij dit willen uitleggen?

De rol van gevoel bij intuïtie is zeker interessant wire31. Ik wil hier nog aan toe voegen (misschien kun jij er ook nog meer over zeggen) dat de rationele distantie, het 'uitschakelen' van het gevoel, vaak als voorwaarde gezien wordt om tot objectieve theorievorming te komen. Ik denk ook dat net zo goed het tegenovergesteld zou kunnen beweren.

[ferry]

@ferry:

Zou je mij dit willen uitleggen?

Jazeker. In de wetenschapsfilosofie worden twee verschillende contexten onderscheiden, namelijk de context of discovery en the context of justification.

Deze zijn als volgt te omschrijven:

"In de wetenschappen wordt gestreefd naar het opbouwen van een bestand van kennis, een zgn. "body of knowledge". Wetenschap heeft de opdracht om nieuwe kennis te produceren, en in het bijzonder fundamentele kennis. Behalve de taak om nieuwe samenhangen in de wereld te ontdekken en te ontwikkelen in de zogenoemde context of discovery, moet de wetenschap ook aantonen dat men werkelijk op zo’n fundament kan bouwen. Beweringen waarin die samenhangen worden weergegeven, moeten worden gerechtvaardigd in de context of justification: gelegitimeerd als "wetenschappelijk waar", en dus geschikt voor opname in het desbetreffende kennisbestand." (http://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschap)

Met andere woorden: in de ‘context of discovery’ is elke methode geoorloofd tot een ontdekking te komen, of het nu intuïtie, een visioen, koffiedikkijken of een experimenten is. Maar, vervolgens is het nodig dergelijke voorlopige ideeën te toetsen, dat is de ‘context of justification’ waarin de kennis verantwoord wordt.

[yopi]

Dank je wel Ferry!

Daarmee lijkt de vraag al wel opgelost.

In het topic waar dit vanaf gesplitst is ging het over de intuïtie die je hebt als je naar een kind kijkt.

Het lijkt een eigen innerlijk leven te leiden, anders dan bij een koffiezetapparaat.

Als je dit vergelijkt met de intuïtie van Descartes: De ervaring van de absolute zekerheid dat er denken is en dat ik besta; dan kun je deze twee met elkaar identificeren. Het gevoel van zekerheid zal bijna even groot zijn met betrekking tot dat kind.

Kan dit nu opgenomen worden in de 'context of justification' ?

Het is toch duidelijk gebaseerd op waarnemingen.

Alleen niet met instrumenten.

Ook niet met onze normale zintuigen als je alle gevoel er uit verwijderd: de beroemde wetenschappelijke distantie.

Maar normaal met de logica van de innerlijke gedachtegang van Descartes (methode van de twijfel) en normaal inlevingsvermogen gecombineerd met onze gewone zintuigen kom je toch een heel eind zou ik zeggen.

Niemand zal toch bijvoorbeeld het bestaan van bewustzijn ontkennen ook bij anderen als jezelf.

Je kunt zoiets toch niet afdoen als 'slechts' speculatie.

Wat er denk ik gebeurd dat in de voortgang van de wetenschap dit 'wel of niet toelaten' leidt tot al die disciplines die je hier op het wetenschapsforum kunt vinden.

Bovenstaande voorbeelden gaan bijvoorbeeld dan bekeken worden door de psychologie, of de biologie, of hersenwetenschappen.

De keiharde die-hards van de fysicisten zullen zich gereformeerd opsluiten in hun eigen discipline en de andere disciplines het recht ontzeggen tot een sluitend totaal wereldbeeld te komen.

Dus wat ik in mijn vraag misschien wel zoek is hoe wetenschapsfilosofie een brug kan slaan tussen al die verschillende nivo's van kennisvermeerdering.

Daarnaast denk ik dat er geen brug kan zijn naar ethiek, esthetiek, metafysica enzovoort wat betreft de wetenschap.

Maar ook deze vraag zou ik toch open willen houden in dit topic.

Ik ben benieuwd ...

[Sofia]

Afgesplitst van af dit onderwerp

Ik vraag me (filosofisch) af in hoeverre een intuïtieve benadering en een wetenschappelijke bij elkaar kunnen komen.

(...)

Dapper dat iemand aan zijn intuïties wil vasthouden, totdat hij - in dit geval een zij - overtuigende reacties krijgt.

Dus: Steun van mij, Sofia (wijsheid)!

Dank je Yopi! Toch zie ik mijn geloof in het bestaan van de ziel niet als een ingeving van mijn intuïtie! Mijn geloof in het bestaan van de ziel is gebaseerd op conclusies die ik getrokken heb uit verbanden die ik heb gelegd tussen mijn ervaringen, opgedane kennis, natuurkundige wetten en pure logica!

Intuïtie is voor mij iets heel anders! Intuïtie is voor mij een onbewust wéten van iets wat je zelf (nog) niet bewust weet of kunt verklaren. (maar nu begeven we ons op het gebied van bewust/onbewust en dat is vast wel een eigen topic waard...)

Wat jij hier aanduidt met "intuïtieve benadering" zou ik waarschijnlijk "geloof" noemen. En ik denk dat - filosofisch gezien - geloof en wetenschap sterke connecties met elkaar hebben.

Ten eerste moet je natuurlijk wél ergens een idee over hebben/ergens in geloven, om überhaupt op het idee te komen, er onderzoek naar te gaan doen! Ten tweede is het mogelijk, dat de resultaten van een onderzoek naar Y per ongeluk een bewijs levert voor X. Maar dan nóg, moet je op z'n minst de mogelijkheid van het bestaan van X erkennen, wil je het resultaat van Y ermee in verband kunnen brengen...

Wat ik hiermee wil aangeven, is dat elk wetenschappelijk bewijs ooit is begonnen met een onbewezen gedachte...

[ypsilon]

@Yopi: eenmaal bij zijn cogito aangekomen moet Descartes wel een goede God voorstellen, eentje die ons niet bedriegt. Ook moet hij ervan uitgaan dat wij onszelf niet voor de gek kunnen houden. De wetenschap toont aan dat het daar nogal eens aan wil schorten.

Ik vind het ook te gemakkelijk om te stellen dat de wetenschap geen plaats heeft voor intuïtie. Zoals Ferry al zei is die er wel. Sommige mensen zullen ook in het proces van justificatie hun intuïtie laten spreken. Dit echter binnen het kader dat door de wetenschap geschetst wordt. En die methode heeft tot meer praktische toepassingen geleid dan intuïtie op zich.

Niemand zal toch bijvoorbeeld het bestaan van bewustzijn ontkennen ook bij anderen als jezelf.

Je kunt zoiets toch niet afdoen als 'slechts' speculatie.

Tja, ik vind het een weinig nuttige oefening, maar je zal vast wel ergens een solipsist kunnen vinden die dit tegenspreekt.

Mijn geloof in het bestaan van de ziel is gebaseerd op conclusies die ik getrokken heb uit verbanden die ik heb gelegd tussen mijn ervaringen, opgedane kennis, natuurkundige wetten en pure logica!

Dit hoort hier niet helemaal thuis, maar ik wil je vragen om in het topic in kwestie dan eens uit te leggen hoe het bestaan van de ziel logisch volgt uit de wetten van de natuur, uit zekere kennis (die je dan waarschijnlijk ook even uiteen kunt zetten) en ervaringen (die dan bij voorkeur wel repliceerbaar zijn en waar geen betere verklaringen voor voorhanden zijn).

Wat jij hier aanduidt met "intuïtieve benadering" zou ik waarschijnlijk "geloof" noemen. En ik denk dat - filosofisch gezien - geloof en wetenschap sterke connecties met elkaar hebben.

Die connectie bestaat wel, maar niet zoals mensen die veelal conceptualiseren. Die connectie bevindt zich slechts in de achterliggende assumpties, de metatheorie, de filosofische kaders waaruit de wetenschap is gegroeid. Dáár valt een metafysische component te duiden. Verder heeft geloof niet zo vaak met wetenschap te zien als men graag verkondigt.

Ten tweede is het mogelijk, dat de resultaten van een onderzoek naar Y per ongeluk een bewijs levert voor X. Maar dan nóg, moet je op z'n minst de mogelijkheid van het bestaan van X erkennen, wil je het resultaat van Y ermee in verband kunnen brengen...

Als onderzoek naar Y het bewijs levert voor het bestaan van X, dan moet je het bestaan van X wel erkennen. Als onderzoek naar Y toevallig iets oplevert dat geïnterpreteerd zou kunnen worden als bewijs voor het bestaan van X, en als X voor de rest een zeer twijfelachtig concept is, dan moet het wel keihard gemaakt worden dat die interpretatie van het "bewijs" correct is.

Wat ik hiermee wil aangeven, is dat elk wetenschappelijk bewijs ooit is begonnen met een onbewezen gedachte...

Wat niet wil zeggen dat voor elke onbewezen gedachte wetenschappelijk bewijs kan worden gevonden.

Toevoeging:

Daarnaast denk ik dat er geen brug kan zijn naar ethiek, esthetiek, metafysica enzovoort wat betreft de wetenschap.

Ik denk wel dat die bruggen er kunnen zijn. Ethiek, esthetiek en metafysica zijn belagrijk, maar hoeven niet geïncorporeerd te worden in de wetenschap (noch omgekeerd) opdat die beiden nuttige aanvullingen op elkaar zouden kunnen voortbrengen.

[yopi]

... Mijn geloof in het bestaan van de ziel is gebaseerd op conclusies die ik getrokken heb uit verbanden die ik heb gelegd tussen mijn ervaringen, opgedane kennis, natuurkundige wetten en pure logica!

Intuïtie is voor mij iets heel anders! Intuïtie is voor mij een onbewust wéten van iets wat je zelf (nog) niet bewust weet of kunt verklaren. (maar nu begeven we ons op het gebied van bewust/onbewust en dat is vast wel een eigen topic waard...)

Wat jij hier aanduidt met "intuïtieve benadering" zou ik waarschijnlijk "geloof" noemen. En ik denk dat - filosofisch gezien - geloof en wetenschap sterke connecties met elkaar hebben.

Ten eerste moet je natuurlijk wél ergens een idee over hebben/ergens in geloven, om überhaupt op het idee te komen, er onderzoek naar te gaan doen! Ten tweede is het mogelijk, dat de resultaten van een onderzoek naar Y per ongeluk een bewijs levert voor X. Maar dan nóg, moet je op z'n minst de mogelijkheid van het bestaan van X erkennen, wil je het resultaat van Y ermee in verband kunnen brengen...

Wat ik hiermee wil aangeven, is dat elk wetenschappelijk bewijs ooit is begonnen met een onbewezen gedachte...

Wat je zegt over 'je geloof in het bestaan van de ziel..'. Ik heb waarschijnlijk slecht gelezen omdat ik een beetje midden in dat topic viel. Sorry..

En wat intuïtie betreft. Die betekenis die jij er aan geeft zie ik nu ook weer. Ik denk wel dat die manier er ook bijhoort.

Zeker het begin er van. Eenmaal bewust en in gedachten vastgelegd wordt het een 'ding' dat je kunt vasthouden en terughalen.

En over dat X en Y en zo: De historie van de wetenschap is vaak aandoenlijk in plaats van een heldenverhaal.

Dank je voor je reactie!

[yopi]

.. eenmaal bij zijn cogito aangekomen moet Descartes wel een goede God voorstellen, eentje die ons niet bedriegt. Ook moet hij ervan uitgaan dat wij onszelf niet voor de gek kunnen houden. De wetenschap toont aan dat het daar nogal eens aan wil schorten.

Ja, het schiet niet helemaal op met die methode. Toch is het interessant hoe de rationalisten in het algemeen in zichzelf allerlei intuïties vinden. Alleen moet het niet tot dé methode uitgeroepen worden, wat natuurlijk in die tijd in het geweld van de discussie tussen rationalisten en empiristen, behoorlijk gepolariseerd, gedaan werd.

De transparantie van het zelf voor het zelf werd natuurlijk in de filosofie ook (veel later) zwaar bekritiseerd al voordat op een meer formalistische manier de wetenschap hier een punt van maakte (modernere psychologie).

Ik vind het ook te gemakkelijk om te stellen dat de wetenschap geen plaats heeft voor intuïtie. Zoals Ferry al zei is die er wel. Sommige mensen zullen ook in het proces van justificatie hun intuïtie laten spreken. Dit echter binnen het kader dat door de wetenschap geschetst wordt. En die methode heeft tot meer praktische toepassingen geleid dan intuïtie op zich.

Helemaal mee eens. Ook meer bedoeld om de boel een beetje op te schudden.

De wetenschap moet niet leiden tot het onderdrukken van het zelf nadenken en tot het serieus nemen van eigen invallen.

Ik denk wel dat die bruggen er kunnen zijn. Ethiek, esthetiek en metafysica zijn belagrijk, maar hoeven niet geïncorporeerd te worden in de wetenschap (noch omgekeerd) opdat die beiden nuttige aanvullingen op elkaar zouden kunnen voortbrengen.

Inderdaad, maar wel een beetje een dooddoener vind ik