Niet alleen mensen zijn handige harry’s

Wij denken vaak dat alleen wij mensen tools gebruiken om dingen voor elkaar te krijgen. Maar chimpansees, kraaien, dolfijnen en zelfs olifanten zijn minstens zo inventief. Toch gaan Mary en Anchali, twee slimme Aziatische olifanten in de Berlijnse dierentuin, wel heel ver met hun tuinslangkunstjes. Deze olifanten zetten zelfs gereedschap in voor plezier… en een tikkeltje sabotage.

Multifunctionele olifantendouche

In de dierentuin van Berlijn ontdekte een onderzoeksteam dat een van de olifanten een eenvoudige tuinslang wist om te toveren tot een heuse douche. Maar er is meer aan de hand: een andere olifant, Anchali, vond manieren om de waterstroom op precies het verkeerde moment stop te zetten. “Olifanten en tuinslangen zijn een geweldige combinatie,” zegt onderzoeker Michael Brecht van de Humboldt-Universiteit. “Net als mensen hebben ze hun eigen douchevoorkeuren. Mary is absoluut de douchekoningin!”

De douchesessie van Mary

Het onderzoek startte nadat Lena Kaufmann, onderzoeker aan de Humboldt-Universiteit, olifant Mary zelf zag douchen met een tuinslang en dit vastlegde op video. Ze was zo verbaasd dat ze de video meteen doorstuurde naar collega’s, die meteen interesse toonden. Hoofdonderzoeker Lea Urban besloot Mary’s doucheavonturen eens flink te analyseren. “Ik had nooit verwacht dat een olifant een tuinslang als gereedschap zou zien,” zegt Brecht. “Maar uit de analyse bleek dat Mary precies weet hoe ze haar eigen wellnessmomentje kan creëren.”

Lassotechniek en waterkunsten

Mary heeft een heel eigen manier om haar douchesessie te regisseren. Met haar slurf en poten stuurt ze de waterslang zo dat elk plekje van haar lichaam bereikt wordt. Meestal houdt ze de slang net achter de opening vast, alsof het een professionele douchekop is. Voor haar rug heeft ze zelfs een speciale ‘lassotechniek’ bedacht: ze zwaait de slang boven haar lichaam en laat het water soepel over haar rug stromen. Toen ze een zwaardere slang kreeg, weigerde Mary die te gebruiken en spoelde zich liever gewoon af met haar slurf. Slim én kieskeurig!

De slurf-saboteur: Anchali’s spelletje

Maar Mary was niet de enige ster van het onderzoek. Anchali, Mary’s huisgenoot, toonde een even bijzondere kant van haar karakter. Zodra Mary zich installeerde voor haar douchesessie, trok Anchali de tuinslang plotseling naar zich toe en draaide hem dubbel, zodat het water stopte. Was dit pure sabotage? De onderzoekers hebben zo hun vermoedens. “Anchali’s knik-en-klem-truc was een enorme verrassing,” zegt Brecht. “We hadden nooit gedacht dat ze zo’n slimmigheidje zou uithalen.”

Een tweede sabotagetruc

De discussie in het lab laaide verder op toen Anchali een nieuwe manier vond om de waterpret te verstoren. Ze hield de slang stevig vast met haar slurf en ging er bovenop staan, waardoor de waterstroom opnieuw blokkeerde. Deze ‘slurfstop’, zoals de onderzoekers het noemen, werd door het team meteen gedocumenteerd en geanalyseerd.

Creatief denken in de dierentuin

Brecht legt uit dat de olifanten normaal getraind zijn om niet op waterslangen te stappen, omdat ze anders gecorrigeerd worden door de verzorgers. Daarom bedacht Anchali een creatieve methode om toch haar zin te krijgen zonder de regels te overtreden.

Toen Anchali met die tweede truc kwam om Mary’s douche te verstoren, wist ik het zeker: ze deed het opzettelijk.

Michael Brecht, onderzoeker

Olifanten en gereedschap: wat betekent dit voor het wild?

Dit onderzoek toont nogmaals de indrukwekkende intelligentie en creativiteit van olifanten. Wie had gedacht dat ze hun slurf als een soort superhand konden gebruiken? De onderzoekers vragen zich af wat dit gedrag in de dierentuin ons kan vertellen over olifanten in het wild. Wat zouden deze creatieve dieren daar allemaal kunnen doen met gereedschap?

Bronmateriaal: Current Biology