Eclips, zonsverduistering 20 maart 2015

[jkien]

Als een planeet of ster kleiner is dan de resolutie van het oog kun je zijn oppervlaktehelderheid niet met het blote oog beoordelen, daar ging het me om. Michel baseerde zijn vergelijking op de oppervlaktehelderheid: hij deelde de totale helderheid door het oppervlak van de planeet. Maar het oog ziet die helderheid verspreid over de resolutievlek.

[jkien]

De maan schijnt en Jupiter staat nog steeds in de buurt. De maanfase is nu voorbij het eerste kwartier.
 
Wat zou een simpele en gevoelige manier zijn om te bepalen of Jupiter nu minder helder is dan de maan, voor het blote oog? Ik hield een donker glaasje voor mijn oog dat Jupiter bijna onzichtbaar maakt, terwijl de maan zichtbaar blijft. Conclusie: Jupiter is momenteel minder helder dan de maan. Het donkere glaasje was een 16 ND filter voor fotocamera's, dat 6% van het licht door laat. 

[Michel Uphoff]

Net even hetzelfde gedaan, maar dan wat nauwkeuriger met een roteerbaar 0,5-40% polarisatiefilter. Inderdaad is Jupiter al heel wat eerder verdwenen dan de Maan, het hoekverschil is ongeveer 15 graden, terwijl ik de Maan net niet 'weggedraaid' krijg. Maar of dat filter netjes evenredig aan de rotatie verzwakt betwijfel ik.
 
Ook mijn 'zonder rekening te houden met de fysiologie van het oog' berekening eens toegepast op de feitelijke waarden van vandaag:
 
Schijnbare magnitude Jupiter (klik) op dit moment: -1,9 en schijnbare diameter vandaag 41,5". De Maandiameter houden we op 1800"
Fase Maan vandaag is 40 graden (3,25 dag) voor volle Maan, wat volgens Astrophysical Quantities van C. W. Allen overeen komt met magnitude -11,4 bij 88,7% verlicht schijfoppervlak.
De totale helderheid van de huidige Maan is dan 2,512 ^(11,4-1,9) = 6312 keer die van Jupiter.
Het schijnbare oppervlak van het verlichte deel van de Maan is 0,887 * 1800² / 41,5²= 1668 keer zo groot als dat van Jupiter.
De schijnbare helderheid van Jupiter per oppervlakte eenheid is dan 1668/6312 , ongeveer 0,25 keer die van de halve Maan.
 
Inderdaad is Jupiter nu dus ook per oppervlakte-eenheid duidelijk minder helder dan de Maan. Vreemd genoeg lijkt Jupiter vanavond voor mijn ogen duidelijk meer dan 25% van de helderheid van de Maan te hebben, dus is er denk ik toch meer aan de hand.
 
Over de correctie voor oplossend vermogen van het oog van zeg eens een vierkante boogminuut: Ik denk dat je daar gelijk in hebt, maar het blijft lastig. Eigenlijk mag je dan nimmer de schijnbare helderheid van een niet opgelost object vergelijken met die van een wel opgelost object. Capella in de Voerman bijvoorbeeld lijkt een stuk minder helder dan de Maan en ook minder helder dan Jupiter. Maar op het moment dat je er een telescoop op richt verandert dat bij sterke vergrotingen drastisch, dat is natuurlijk volkomen logisch Capella is een tikje heter. Als je naar een felle ster als Sirius laat kijken, en vraagt of dat stipje helderder lijkt dan eenzelfde puntje van de Maan, zullen velen toch zeggen dat Sirius helderder is.
 
Vraag is of het oog (de hersenen) meer op de kleurtemperatuur gaan vergelijken en daarvoor wat corrigeren als ze een object niet op kunnen lossen.
 
PS: Hoezo thread drift..

[Benm]

Schijnbare helderheid is een tamelijk subjectief gegeven. Voor zover je eraan kunt meten is het wel te becijferen, maar als je gaat kijken naar hoe mensen het in de praktijk interpreteren wordt het heel erg lastig.

Als je bijvoorbeeld twee lichtbronnen hebt van ieder spectrum, de een met tien keer het vermogen van de ander, dan is het gemiddelde antwoord op de verhouding in helderheid geen 'tien'. Naast elkaar gezien zal het nog wel een beetje in de buurt komen*, maar om de beurt gezien krijg je echt geen zinnig antwoord op hoeveel feller de een is tov de andere.

* voor mensen die enige ervaring hebben, onervaren bakt men er over het algemeen weinig van.

[jkien]

Over de correctie voor oplossend vermogen van het oog van zeg eens een vierkante boogminuut: Ik denk dat je daar gelijk in hebt, maar het blijft lastig.
 
 
PS: Hoezo thread drift..

 
Hoe dat oplossend vermogen precies in elkaar zit is ook lastig. Mijn indruk met het blote oog is dat Venus en Jupiter (diameter 0.5' - 1', waarbij ' boogminuut betekent) dikke stippen lijken, terwijl sterren punten lijken. Kan dat, als het oplossend vermogen 1' bedraagt?
 
De beperkte resolutie van iemand met goede ogen wordt gewoonlijk toegeschreven aan de beperkte diameter van de pupil, die buiging veroorzaakt.  Een pupildiameter van 7 mm geeft θ_min = 1.22  λ/d = 1' voor groen licht, wat ik gemakshalve gebruik als schatting van de buigingsvlekdiameter. De diameter van de kegetljes in de macula is 0.5' . 1
 
Om te verdedigen dat mijn oog kan zien dat Venus of Jupiter dikker is dan een ster zou ik de buigingsvlekdiameter optellen bij de planeetdiameter. Dan is de totale vlekdiameter van de ster 1', en die van de planeet 1.5' - 2.0'. Op grond van de genoemde kegeltjesdiameter kan dat verschil zichtbaar zijn. Overigens, hoewel de ster een punt lijkt, treft zijn licht dus toch minstens vier kegeltjes. Het voordeel daarvan is wel dat hij er wit kan blijven uitzien, en niet noodzakelijk kleurknippert. Het verbaast me dat de scherpte niet bedorven wordt door de periferie van mijn lens, die in het donker veel bijdraagt. Ik dacht dat de periferie de scherpte vaak bederft.
 
Verwarrend is dat het oplossend vermogen voor dubbelsterren een stuk slechter is. Zeer goed schijnt het te zijn om de dubbelster Eps Lyr te onderscheiden (3'). Een zeldzame enkeling schijnt de sikkelvorm van Venus te kunnen zien. Bij de oogtest met de Landolt C kaart is de witte onderbreking van de zwarte cirkel 1.0' op de regel van visus 1.0.